معرفی رشته مهندسی معماری (تلفیقی از هنر و علم)

رشته مهندسی معماری یکی از رشته های زیرگروه ریاضی میباشد. مهندسی معماری به عنوان یک هنر اجتماعی و همچنین یک دانش هنری توصیف شده است. همه ما، به عنوان مردم، با معماری در تعامل هستیم. ما از لحاظ عملی و عاطفی تحت تأثیر ظاهر یک ساختمان و فضای داخلی آن قرار می گیریم. اما با این وجود شناخت ما از دنیای معماری مدرن بسیار محدود است.

در این مقاله به معرفی رشته معماری (مهندسی معماری) می پردازیم. رتبه قبولی، دروس، میزان درآمد ، مزایا و معایب و مدت تحصیل در آن را بررسی می کنیم. با گرایش های آن برای ادامه تحصیل آشنا می شوید. در نهایت با مشورت و شناخت کامل می توانید تصمیم بگیرید که وارد این رشته بشوید یا خیر. اگر طرفدار دنیای هنری و تلفیق آن با اصول مهندسی هستید این مقاله برای شما نوشته شده. پس با ما همراه باشید.

معرفی رشته مهندسی معماری

ما اغلب از معماران به عنوان هنرمندانی یاد می کنیم که تمرکز آنها بر زیبایی شناسی یک ساختمان یا ساختار است. این فقط تا حدی درست است. واقعیت این است که معماران به کارکرد نیز به اندازه فرم توجه دارند. به عبارت دیگر، مهندسی معماری یکی از آن حرفه هایی است که متخصصان آن را فرا می خواند تا از نظر ریاضی و علمی به فکر کارآیی و ایمنی و همچنین خلاقیت برای پرداختن به طراحی باشند.

مهندسی معماری یک اشتیاق، یک حرفه و همچنین یک علم و یک تجارت است. معماری در همه جاست. هر ساختمان خانه، مدرسه، دفتر، بیمارستان و سوپر مارکت برای اهداف خاص خود طراحی شده اند . این ساختمان ها و به نوبه خود محیط هایی که تشکیل می دهند و محله ها و شهرهایی که بخشی از آن هستند، به گونه ای طراحی شده اند که برای کاربری خاص و افرادی که از آنها استفاده می کنند، بهترین ساختمانهای ممکن هستند.

در ساده ترین تعریف، مهندسی معماری ، طراحی ساختمانها، گروههای ساختمانها و غالباً فضای بین ساختمانها است. یک تعریف گسترده تر شامل طراحی کل محیط ساخته شده از سطح کلان شهرسازی، طراحی شهری و معماری منظره گرفته تا سطح خرد مانند جزئیات ساخت و ساز و بعضا مبلمان میشود. اما دامنه معماری فراتر از ترسیم نقشه ها است.

حالات درونی ما به شدت تاثیر پذیر است. ممکن است ما به همان اندازه که از شر مسائل اخلاقی آسیب می بینیم از زشتی های معماری هم آسیب ببینیم . روحیه ما می تواند به طرز قاطعی توسط شبکه ای از خیابان های شهر که بدون هیچ گونه استعداد و مراقبت ساخته شده است، تاثیر پذیرد. معماری این توانایی را دارد که بر نحوه ارتباط ما به یکدیگر، افزایش بهره وری در تجارت، حمایت از اجتماعات و محلات، بهبود سلامت و حتی کاهش جرم تأثیر بگذارد.

طراحی معماری در درجه اول توسط بکاربری خلاقانه از جرم، فضا، حجم، بافت، نور، سایه، موادو عناصر واقع گرایانه مانندسرمایه، ساخت و ساز و فناوری هدایت می شود، تا به هدفی برسیم که دارای زیبایی شناختی، کاربردی و اغلب هنری است. این مهندسی معماری را از طراحی مهندسی متمایز می کند، که معمولاً در اصل با کاربرد خلاق اصول ریاضی و علمی هدایت می شود.

آیا تاکنون فکر کرده اید که چرا مهندسی معماری برای جامعه ای که ما در آن زندگی می کنیم از اهمیت بالایی برخوردار است؟ معماری هنری است که برای ما محیط فیزیکی که در آن زندگی میکنیم را فراهم میکند. معماری بیان عمیق تمدن بشری در دوره خاص است و ما را در قالب بناهایی که نسل های آینده به مطالعه و تلاش برای درک آنها می پردازند، ماندگارتر و زنده می کند.

همه معماران نمایانگر یک نیروی بزرگ در جامعه ما هستند. زیرا معماری نیز بیانگر نقاط قوت جامعه و همچنین پیشرفت تکنولوژی آنها است. انسان برای این هنر ارزش زیادی قائل است، زیرا معماری یک بیان دائمی از ارزشهای جامعه، خواسته ها، روش های تفکر و ایده آل ها، ایدئولوژی و بسیاری چیزهای دیگر در یک برهه زمانی مشخص است. معماری  مانند انعکاس در آینه است، روشی که جامعه خودش را می بیند و همچنین اینکه چگونه محیط، طبیعت و سرانجام این جهان را می بیند.

در واقع معماری می تواند به عنوان کپسول زمانی تاریخ بشریت به ما خدمت کند. معماری افکار، ایده آل ها، ایده ها، حتی ترس ها و نگرانی های ما را برای ما آشکار می کند. تمام احساسات و اندیشه های بشری را در یک اثر قدرتمند میتوان منعکس کرد. معماری نشان دهنده فرهنگ ماست، ما که هستیم و در کجای جامعه قرار داریم.

رشته مهندسی معماری با معماری داخلی متفاوت است . معماری داخلی مسلماً مسیری طولانی را طی نکرده است. این حرفه ابتدا قبل از شروع طراحی داخلی به عنوان ” تزئینات داخلی ” شناخته می شد.

متخصصان طراحی داخلی هنوز مشاوره در زمینه تزئینات و طراحی را ارائه می دهند، اما مسئولیت های شغلی آنها در حال حاضر شامل وظایف فنی تر مانند طراحی فنی، فناوری و خدمات ساختمانی، مصالح و تکنولوژی ساخت و سازها و جزئیات مبلمان است.

نیاز به درک مسائل مربوط به معماری در طراحی داخلی زمینه ای از معماری داخلی را فراهم کرده است. معماری داخلی شامل برنامه ریزی جزئیات داخلی یک ساختمان مسکونی یا تجاری است. این امر با تأکید بر برنامه ریزی و ایجاد فضا برای به حداکثر رساندن کارآیی همراه است.

تفاوت مهندسی معماری با مهندسی عمران

معمار و مهندس عمران دو طراح اصلی یک سازه هستند. هر دو حرفه در اجرای ساختمان و ساخت و ساز جدایی ناپذیر هستند. مسئولیتهای آنها اغلب با هم همپوشانی دارند.

معمار فضایی را برای تأمین نیاز مشتری طراحی می کند و طرح هایی را هم برای داخل و هم در خارج از یک ساختمان ارائه می دهد. از آنجا که در نهایت معمار مسئولیت عدم امنیت ساختمان را برای سرنشینان به عهده دارد، با یک مهندس عمران همکاری می کند، تا اطمینان حاصل شود که این سازه با کلیه اصول مناسب مربوط به ساختمان مطابقت دارد.

مهندس عمران همچنین می تواند در مورد مصالح ساختاری مناسب مشاوره بدهد یا انتخاب کند و در تعیین سیستم های لوله کشی، برقی، گرمایشی، تهویه مطبوع و سیستم های تهویه مورد نیاز کمک کند. مهندس عمران تمامیت ساختاری طرحی را که معمار ایجاد کرده است، تجزیه و تحلیل کرده و ارزیابی می کند و روشهایی را برای امکان پذیر ساختن طرح ساخت و ساز با پیشنهاد تغییرات و اصلاحات به منظور تبدیل دیدگاه معمار به واقعیت می یابد.

مهندسین عمران و معماران غالباً با یکدیگر همکاری می کنند، زیرا کار آنها گاهی با هم همپوشانی دارند. یک رابطه کاری خوب بین این دو حرفه باعث می شود کار ساخت و ساز مؤثرتر و موفق تر شود.

برای آشنایی بیشتر با رشته مهندسی عمران حتما مقاله معرفی رشته مهندسی عمران را مطالعه کنید.

مدت تحصیل و دروس رشته مهندسی معماری

تعداد کل واحدهای درسی دوره کارشناسی رشته مهندسی معماری 140واحد می باشد.

• دروس عمومی رشته مهندسی معماری 20 واحد: ادبیات فارسی ـ زبان عمومی ـ تاریخ وتمدن اسلامی ـ اندیشه ـ تربیت بدنی و…
• دروس پایه رشته مهندسی معماری 29 واحد: بیان معماری ـ انسان ، طبیعت ، معماری ـ مقدمات طراحی معماری و…
• دروس اصلی رشته مهندسی معماری 60 واحد: آشنایی با معماری جهان ـ مصالح ساختمانی ـ طرح معماری ـ نقشه برداری ـ سازه های بتنی ـ تاسیسات الکتریکی و…
• دروس تخصصی رشته مهندسی معماری  27 واحد: آشنایی با مرمرت ابنیه ـ تحلیل فضاهای شهری ـ آشنایی با مبانی برنامه ریزی کالبدی و…
• دروس اختیاری رشته مهندسی معماری 4 واحد: حقوق معماری ـ کاربرد کامپیوتر در معماری ـ ایران شناسی و….

ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر

شما می توانید در بیشتر دانشگاه‌های معتبر داخل ایران در مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی معماری ادامه تحصیل دهید. امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکتری نیز برای اکثر گرایش های این رشته وجود دارد.

کارشناسی ارشد مهندسی معماری در مجموعه معماری دارای زیرگرایش معماری مسکن، معماری پایدار، معماری فضاهای بهداشتی درمانی، معماری فضاهای آموزشی و فرهنگی، معماری فناوری، معماری فنی، بازسازی پس از سانحه، معماری داخلی، معماری اسلامی، معماری منظر و مطالعات معماری ایران است. همچنین در مجموعه هنرهای ساخت و معماری دارای زیرگرایش معماری انرژی، مدیریت پروژه و ساخت، معماری بیوتیک و معماری دیجیتال میباشد.

امکان ادامه تحصیل در خارج کشور برای دانشجویان رشته مهندسی معماری فراهم است. دانشجویان و فارغ التحصیلان این رشته با یادگیری زبان کشور مقصد، افزایش مهارت در بکارگیری نرم افزار های مورد نیاز این رشته، چاپ مقالات معتبر، شرکت در همایش ها و مسابقات بین المللی، معدل بالا در مقطع کارشناسی و … و مشارکت در پروژه های مهم میتوانند شانس پذیرش خود را در کشور مورد نظر بیشتر کنند.

بازار کار، موقعیت شغلی و میزان درآمد مهندسی معماری

مهندس معمار کسی است که عاشق طراحی است و به طور خاص آموزش دیده و دارای مجوز برای کار در زمینه برنامه ریزی و طراحی ساختمان ها است. معماران موظفند از سلامت، رفاه و ایمنی سرنشینان ساختمان محافظت کنند. بنابراین کاملاً لازم است که معمار از دانش ساخت و ساز برخوردار باشد. کسی که یک ساختمان را بدون هیچگونه دانش ساختمانی طراحی کند، یک هنرمند یا یک طراح است؛ معمار نیست. یک معمار مسئول ایجاد کانسپت، اجرا و تکمیل موفقیت آمیز یک ساختمان است.

جنبه های نقش یک معمار به اندازه کارهایشان متنوع و جذاب است. این افراد حرفه ای هستند که روند ایجاد فضاهای کاربردی، از مفهوم و طراحی گرفته تا تحقق کامل آن طرح را هدایت می کنند. معماران فقط درگیر طراحی یک ساختمان نیستند. آنها به عنوان یک متخصص مجاز دارای مسئولیت امنیت عمومی و نظارت بر پروژه ها هستند. نقش آنها در هر مرحله از ساخت و ساز ساختمان، از مفهوم اولیه گرفته تا مراسم افتتاح، هنگامی که ساختمان تکمیل میشود، مهم است.

جنبه های کار را می توان به سه نقش اصلی یا مرحله تقسیم کرد:

• طرح
• مستندات
• ساخت و ساز

در نقش طراح، یک معمار توسط مشتری استخدام می شود تا طرح های مفصلی از یک مفهوم یا ایده ای را که مشتری می خواهد، تولید کند.

در مرحله مستندات، وظایف ثبت طرح روی کاغذ، تولید نقشه های دقیق و استفاده از فناوری هایی مانند CAD برای آزمایش امکان سنجی کارهایی است که مهندس معمار انجام میدهد. این مرحله می تواند شامل تجدید نظر و تغییر مجدد مداوم باشد، تا تغییرات را براساس نیاز مشتری، بودجه و مقررات تنظیم کند. پس از تکمیل مدارک طراحی، مجموعه دیگری از اسناد وجود دارد که نیاز به تولید دارند. این اسناد ساختمانی است که طرح را به دستورالعمل و مشخصات فنی برای پیمانکاران و کارشناسان ساخت و ساز تبدیل می کند.

پس از رسیدن پروژه به مرحله ساخت و ساز، معمار در بازدیدها و جلسات سایت، نظارت بر ساخت و ساز  و امضاء بر روی قطعات مختلف کار، مذاکره با پیمانکاران و رفع هرگونه مشکل بوجود آمده درگیر خواهد شد.

مهندس معمار برای اشتغال و نظارت بر ساختمان نیازمند مدرک نظام مهندسی میباشد. این مدرک یا پروانه اشتغال مهر تایید بر صلاحیت او برای نظارت و مدیریت پروژه میباشد. بسیاری از سازمانها و مراکز صدور مجوز اجرای ساختمان، برای صدور مجوز ساخت نقشه های مهندسینی که دارای مدرک نظام مهندسی میباشند را تایید میکنند.

ویژگی محل کار مهندس معمار

تنوع نقش ها بدین معنی است که انواع مختلف کار نیز وجود دارد. بیشتر کارهای طراحی از طریق یک دفتر انجام خواهد شد، اما همچنین بخشی از کارها در بازدید از دفاتر مشتری، جلساتی با دفاتر برنامه ریزی و دولت و البته بازدید از سایت انجام خواهد شد. بسته به اینکه آیا مهندس معمار در استخدام شرکت باشد یا به صورت آزاد کار کند، یک معمار ممکن است در دفتر خود، گاه از خانه یا تعدادی از دفاتر شرکت کار کند. این وظایف می تواند شامل کنفرانس های مسافرتی و بین المللی یا جلسات باشد.

توانایی‌های لازم برای رشته مهندسی معماری

رشته معماری بسیار سخت است و شما در طول سالهای تحصیلی، زندگی راحت با وقت آزاد نخواهید داشت. پروژه ها خیلی بیشتر از آنچه فکر می کنید طول می کشد، دو یا سه برابر بیشتر از آنچه تخمین می زنید.

برای دو سال اول کارهای شما همه با دست انجام خواهد شد ( مدل سازی دستی و طراحی دستی ). هر روز در حال ترسیم کردن خواهید بود و همه چیز را ترسیم میکنید. مهم است که تا آنجا که می توانید ترسیم کنید. اینکار به شما در دراز مدت کمک خواهد کرد. سالهای بعد با مدل سازی رایانه ای آشنا میشوید. یاد بگیرید که چگونه به خوبی ارائه دهید؛ این یکی از مفیدترین مواردی است که می توانید رزومه کاری خود و نمونه کارها را با آن ارتقا دهید.

معماران باید قبل از ترسیم حتی بتوانند ساختارها را مفهوم سازی و تجسم کنند. آنها باید مهارت های ارتباطی پیشرفته ای داشته باشند، تا بتوانند به طور موثری ایده ها و مفاهیم را با یکدیگر تعامل و ارائه دهند. آنها باید شنونده، متفکر انتقادی، حل کننده مشکلات مربوط به زمان، پروژه، بودجه و مدیران باشند. تمرین معماری برای بیشتر معماران به معنای طراحی به خودی خود نیست، بلکه در مورد هماهنگی پروژه ها، حل مشکلات طراحی و نظارت بر جزئیات ساخت و ساز است. 

سعی کنید در صورت امکان فرصتی را برای گذراندن مدتی در یک دفتر معماری بدست آورید. ببینید افرادی را که رشته آنها مهندسی معماری است دوست دارید؟ با آنها گپ بزنید و ببینید آیا آنها نوع افرادی هستند که دوست دارید با آنها کار کنید؟ این کار واقعاً بهترین راه فهمیدن این است که از رشته مهندسی معماری لذت خواهید برد یا نه.

نقاط قوت و ضعف رشته مهندسی معماری

نقاط قوت

• جذابیت های هنری رشته معماری بسیار زیاد است
• امکان کار مستقل با درآمد بالا
• شرایط مناسب برای ادامه تحصیل در ایران یا خارج از ایران
• وجهه اجتماعی بالا مهندسی معماری
• توانایی بالای مهندسان معماری در انجام کارهای هنری در کنار وظایف اصلی که دارند

نقاط ضعف

• پذیرش بالای دانشگاه ها در سراسر کشور
• رقابت سخت برای کسب موقعیت شغلی خوب به علت افزایش تعداد فارغ التحصیلان
• عدم حمایت کافی از مهندسین معمار
• هم پوشانی رشته مهندسی معماری با مهندسی عمران که سبب میشود گاهی از مهندسین عمران به جای معمار استفاده کنند

رتبه قبولی رشته مهندسی معماری

در رشته های گروه ریاضی برخلاف تجربی ، دانشگاه بیشتر از رشته تعیین کننده رتبه لازم برای قبولی است. به دلیل تعدد دانشگاه های پذیرش کننده، بازه رتبه قبولی رشته مهندسی معماری بسیار بزرگ است. در ادامه به بررسی حداقل رتبه لازم برای قبولی در دوره روانه این رشته در دانشگاه های برتر مهندسی می پردازیم. در انتها نیز حداقل رتبه لازم برای قبولی در این رشته را آورده ایم.

این آمار با توجه به قبولی های رشته مهندسی معماری در سال های گذشته است. دقت کنید که همیشه این اعداد ثابت نیستند و هر سال با توجه به انتخاب رشته داوطلبان، ممکن است قدری تغییر کند. همچنین بومی بودن هم تاثیر مهم در قبولی در شهر خودتان دارد.

حالا اگر می خواهید بدانید که در این رشته قبول می شوید یا نه، مقاله تخمین رتبه کنکور را مطالعه کنید. در این مقاله روش های تخمین رتبه را معرفی کرده ایم.