چگونه درس بخوانیم که فراموش نکنیم؟

دانش آموزان کنکوری در راه موفقیت در کنکور همواره با مشکلات زیادی سر و کار دارند که یکی از این مشکلات فراموش کردن مطالب است. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که یک مطلب را بارها مرور کنید و اما دست آخر باز هم فراموشتان شود. در این مقاله قصد داریم به طور دقیق به شما یاد بدهیم به سوال چگونه درس بخوانیم که فراموش نکنیم پاسخ بدهید و همچنین با روش های جلوگیری از فراموشی و راه های تقویت حافظه آشنا شوید. در پایان این مقاله شما میتوانید به سوالات زیر به بهترین شکل ممکن پاسخ بدهید

• روش های جلوگیری از فراموشی درس ها چیست؟
• چگونه مطالب حفظی را از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت منتقل کنیم؟
• روش مطالعه اصولی چگونه است؟
• از چه ترفندهایی برای تقویت حافظه بلند مدت و کوتاه مدت استفاده کنیم؟

این موضوع یک مطلب مهم در مشاوره کنکور انسانی، مشاوره کنکور تجربی، مشاوره کنکور ریاضی، مشاوره کنکور هنر و مشاوره کنکور زبان است که برای موفقیت دانش آموزان تعیین کننده و مهم است. در ادامه این مقاله پاسخ این سوال ها را خواهیم گفت.

چگونه درس بخوانیم که فراموش نکنیم؟

• تقویت حافظه با روش های اصولی
• مرور صحیح و به موقع
•  تکنیک های علمی

تکنیک های جلوگیری از فراموشی

یادگیری امری تدریجی است و در طول زمان اتفاق می افتد. با این حال در زمان مطالعه دروس به خصوص درس های حفظی با حجم زیادی از مطالب رو به رو می شویم که یادگیری آن ها و همچنین جلوگیری از فراموشی درس ها نیازمند تکرار و تمرین فراوان است. اما با توجه به زمان محدود و حجم زیاد مطالب، شاید با روش های معمولی مثل تکرار چندین دفعه ای و حفظ کردن کلمه به کلمه نتوانیم بازدهی مناسبی داشته باشیم و کل مطالب را یاد بگیریم.

در ادامه این مقاله به بررسی تکنیک های جلوگیری از فراموشی درس ها می پردازیم

تقویت حافظه با روش های اصولی

حافظه ما برای یادگیری و به یاد ماندن مطالب نقش کلیدی را بازی میکند و در اصل همان مخزن حفظ و نگهداری مطالب است؛ پس ما هرچه حافظه یا همان مخزن بزرگتر و قوی تری داشته باشیم میتوانیم حجم مطالب بیشتری را یادبگیریم و به یاد بیارویم. بنابراین اهمیت تقویت حافظه دانش آموز کاملا واضح و ضروریست اما اینکه تقویت حافظه به چه صورت و با چه روش هایی انجام شود سوال مهم بعدی است.

همانطور که حین برنامه ریزی، درس خواندن و آزمون دادن از روش های اصولی استفاده میکنیم برای تقویت حافظه هم باید از یک سری روش ها و گام های اصولی و بهینه پیروی کنیم که بتوانیم از تمام ظرفیت حافظه خود استفاده کنیم که در ادامه به این روش های اصولی خواهیم پرداخت.

استفاده از تمام حافظه

یادگیری در هر فرد با استفاده از چهار ظرف حافظه یعنی دیداری، شنیداری، نوشتاری و تحلیلی انجام می شود. برای جلوگیری از فراموشی درس ها باید از تمامی ظرفیت های حافظه خود استفاده کنید. حافظه هر فرد می تواند در دو یا سه مورد قوی تر باشد. شما باید ضمن شناخت نقاط قوت خود از نقاط ضعف حافظه خود نیز استفاده کنید تا بتوانید تمامی مطالب را به خوبی یاد گرفته و به یاد بیاورید.

استفاده از حافظه تحلیلی بهترین روش برای یادگیری و جلوگیری از فراموشی همچنین انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت است است. به طور کلی حافظه دیداری، شنیداری و نوشتاری( لمسی) جزو حافظه حسی و کوتاه مدت هستند. پس حین استفاده از این قسمت های حافظه لازم است با استفاده از حافظه تحلیلی مطالب را برای طولانی مدت به خاطر سپرد.

ثبت مطالب در حافظه با روش سه مرحله ای

روش سه مرحله ای فراتر از یک روش درس خواندن، یک روش عمومی و علمی برای جلوگیری از فراموشی است. این روش از سه گام ساده خلق، تثبیت و بازیابی پیروی میکند. در مرحله خلق شما باید ابتدا مطلب مورد نظر را برای خودتان و در ذهن خودتان ایجاد کنید. این مرحله یعنی حین مطالعه یک مطلب آن را به طور کامل متوجه شوید و بتوانید در حد فهم خودتان آن را برای فرد دیگری توضیح بدهید. به این صورت یک مطلب در ذهن شما خلق میشود.

در مرحله بعدی شما باید مطالب را تثبیت کنید. تثبیت مطالب با مرور منظم طی بازه های زمانی مشخص اتفاق میوفتد که این بازه ها بر اساس قدرت حافظه هر شخص بین سه روز تا یک ماه متغیر است. بعد از مرحله تثبیت که در حافظه کوتاه مدت اتفاق میوفتد مرحله بازیابی مطالب را به حافظه بلند مدت شما منتقل میکند. بازیابی یعنی بدون هیچ گونه مروری روی آن مطلب بتوانید آن مطلب را به خاطر بیاورید و از آن استفاده کنید که در صورت موفق بودن در مرحله بازیابی مطالب به درستی به حافظه بلند مدت منتقل میشوند.

بسیاری از دانش‌آموزان علی رغم تلاش و زحمت زیادی که برای کنکور صرف می‌کنند، در کنکور به رتبه های نجومی می‌رسند. علت اصلی این موضوع غافل شدن از مهارت‌های مهم کنکور است. آزمون مشاوره هوشمند دورخیز می‌تواند سطح آمادگی فنی و مهارتی شما را پیدا و آن را تحلیل کند. این تحلیل طوری است که به صورت آنلاین تمامی مشکلات مهارتی و مشاوره‌ای شما را کشف کرده و برای رفع آن‌ها راهکارهایی به صورت ویس و مقاله‌های مفید ارائه می‌کند.

 

مرور صحیح و به موقع

فرآیند فراموشی درس ها به دلیل عدم مرور و تثبیت مطالب مطالعه شده اتفاق می افتد. جالب است بدانید فراموشی از بیست دقیقه اول بعد از مطالعه شروع می شود. پس یکی از مهمترین اصول یادگیری مرور است. با این حال بعد از پنج بار مرور یک مطلب فراموشی آن سخت و نشدنی است.

برای جلوگیری از فراموشی درس ها لازم است ابتدا بیست دقیقه پس از مطالعه و سپس روز بعد مرور انجام شود. یعنی هر روز لازم است که تمامی مطالب مطالعه شده روز قبل را دوره کنید. مرور بعدی بهتر است پنج الی ده روز بعد انجام شود. اگر می خواهید که مطالب دیگر فراموشتان نشود بهتر است مرور چهارم را یک ماه بعد و مرور پنجم را سه الی چهار ماه بعد انجام دهید. همچنین برای مرور اصولی روش هایی وجود دارد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.

مرور با تست زنی

یکی از بهترین روش های مرور، مرور با تست زنی و حل تمرین است. در مجموع کل روش تست زنی به 4 مرحله تقسیم میشود. مرحله اول تست آموزشی است که بعد از مطالعه یک مبحث و به منظور فهم هرچه بیشتر زده میشود. مرحله دوم تست تثبیتی است که معمولا مدتی بعد از مطالعه زده میشود و به خوبی باعث جلوگیری از فراموشی میشود. مرحله سوم تست ارزیابی است که همانند یک آزمون برگذار میشود و میزان تسلط شما را نشان میدهد و در نهایت هم تست سرعتی و زماندار که بعد از فهم کامل درس، سرعت و مهارت شما را هم افزایش میدهد.

با این چهار مرحله تست زنی تمامی مباحث هم به خوبی مرور میشوند و هم احتمال فراموشی مطالب عملا به صفر میرسد و به بهترین شکل ممکن در ذهن دانش آموز تفهمیم و تثبیت میشوند.

استفاده از منحنی فراموشی ابینگهاوس در برنامه ریزی

منحنی فراموشی ابینگهاوس نشان میدهد هر مطلب طی چه مدتی بعد از اولین مطالعه کامل به فراموشی سپرده میشود. ابینگهاوس معتقد بود وقتی مطلبی را برای اولین بار یاد میگیریم مطالب با سرعت تساعدی شروع به فراموش شدن میکنند و برای جلوگیری از فراموشی مطالب باید آنها را در بازه های منظم مرور کنیم که این کار فراموشی را به حداقل میرساند. همچنین ابینگهاوس معتقد بود برای فراموش نکردن مطالب باید مطالعه به صورت دنباله دار و مداوم باشد یا به اصطلاح دیگر مطالعه شب امتحانی ممنوع!

تکنیک های علمی

حافظه انسان را میتوان به صورت علمی بررسی کرد و تکنیک های علمی را هم برای تقویت آن ارائه کرد. تکنیک هایی که در بالا گفته شد همه تکنیک های مشاوره ای و مطالعه ای بودند اما حالا قصد داریم به چند مورد علمی نیز برای افزایش بهره وری ذهن و تقویت حافظه بیان کنیم

شرطی کردن ذهن حین مطالعه

ذهن انسان به همان اندازه که قدرتمند است به همان اندازه هم زودفریب است. معمولا از این خاصیت ذهن در شعبده بازی ها استفاده میشود اما این بار مورد استفاده کمی فرق میکند. ذهن انسان به سرعت شرطی میشود و با استفاده درست از این خاصیت میتوان بهره وری ذهن و قدرت حافظه را افزایش داد.

به عنوان مثال با درس خواندن در یک لوکیشن ثابت و همیشگی، ذهن در آن مکان همواره آماده پذیرفتن مطالب و درس خواندن میشود. یا با مطالعه دروس حفظی در یک ساعت خاص از روز ذهن بعد از مدتی در آن زمان آماده پذیرش مطالب حفظی میشود و درصد فراموشی آن موارد به طور چشم گیری کاهش پیدا میکند.

تغذیه و خواب مناسب

تغذیه و خواب مقوله هایی هستند که نامناسب بودنشان نه فقط روی بهره وری ذهن و حافظه بلکه روی تمام امور روزمره دانش آموزان تاثیر به شدت منفی میگذارد. عدم خواب کافی در طول روز علاوه بر کاهش انرژی، دانش آموز را دچار پرتی حواس و پرش ذهن میکند که این مورد تاثیر به شدت منفی در به خاطر سپردن مطالب دارد و باعث فراموشی زودهنگام مطالب میشود.

همچنین دانش آموزان کنکوری باید تغذیه مناسب داشته باشند و به خصوص باید از میان وعده هایی با ارزش غذایی بالا استفاده کنند. میان وعده هایی که شامل حجم بالای فسفور، کربوهیدرات، ویتامین D و پروتیین باشند از بهترین مکمل های تقویت حافظه هستند. گردو، مویز، پسته، موز و انواع لبینیات از بهترین میان وعده برای دانش آموزان کنکوری به شمار میروند.

نقشه ذهنی برای تقویت حافظه دانش آموز

نقشه ذهنی در اصل یک روش ساده برای طبقه بندی اطلاعات و آسان شدن به خاطر سپردن آنهاست. نقشه ذهنی یا همان Mind Map به ایده های ذهنی شما جلوه بصری میدهد و آنها را به صورت نمایشی از گراف و تصویر در میاورد که این مورد به طبقه بندی و نگهداری مطالب در ذهن شما کمک بزرگی میکند. همچنین نقشه ذهنی مطالب کلی را با شاه کلید های خاصی در دل خودش جای میدهد که همین مورد هم در جلوگیری از فراموشی تاثیر بسزایی دارد.

ترفندهای حرفه‌ای جلوگیری از فراموشی

این روش ها برای حفظ و یاد گیری نکات به خصوص در دروس حفظی ، افزایش بازدهی ، یادآوری سریع و آسان نکات حفظ شده در کمترین زمان و جلوگیری از فراموشی درس ها استفاده می شود.

تصویر سازی

هم زمان با مطالعه موضوعات را در ذهن خود تصویر سازی کنید. این شیوه به خصوص در درس زیست شناسی می تواند از راه های جلوگیری از فراموشی درس ها باشد. تصویر سازی علاوه بر افزایش سرعت یادگیری می تواند باعث جلوگیری از پرش ذهنی شود. برای ماندگاری مطالب در ذهن باید آن ها را از مرحله حفظ به مرحله یادگیری منتقل کنید. یکی از روش های یادگیری تصویر سازی ذهنی است. این روش برای حفظ لغات انگلیسی بسیار کاربردی است .

در حالت معمولی برای حفظ لغات زبان، کلمه و معنی فارسی آن خوانده و سپس به کمک تکرار حفظ می شود. حفظ کردن به این شیوه، دشوار است و نیازمند تکرار فراوان می باشد. همچنین احتمال فراموشی زیاد است.
برای این که بتوان مطالب حفظ شده را پس از مدتی به یاد آورد لازم است؛

آنها از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل شوند؛ در روش معمولی برای انتقال باید از تکرار استفاده کرد؛ در این روش با وجود زمانبر بودن، مغز انسان نیز با حروف ارتباط بر قرار نمی کند. پس برای حل این مشکل کافی است برای مطالب حفظی، تصویر بسازید و آنها را به وسیله یک تصویر به ذهنتان سنجاق کنید؛ استفاده از این روش باعث می شود که هر گاه آن مطلب را دیدید تصویر نیز در ذهنتان نقش ببندد.

طبق مطالعات انجام شده بازدهی مطالعه با استفاده از تصویر سازی تا دو برابر افزایش می یابد.
از تصاویر مضحک و خنده آور استفاده کنید؛ سعی کنید خودتان نیز در تصویری که ساختید حضور داشته باشید. و خصوصیات متفاوت را به موضوعات نسبت دهید.

 

رمز گذاری

رمز گذاری یا کد گذاری در مطالعه دروس حفظی و موردی به خصوص تاریخ ادبیات و زیست شناسی قابل استفاده است. رمز گذاری مطالب دارای روش های مختلفی است.

نکته مهم در استفاده از این روش این است که رمز انتخاب شده باید ساده باشد.

1.  رمز گذاری با سر واژه سازی: این روش ، روشی بسیار ساده و متداول است و برای حفظ کردن به این روش کافی است ؛ حروف اول مواردی که قرار است حفظ کنید را کنار هم قرار داده و یک کلمه با معنی یا بی معنی اما آشنا بسازید. و به جای حفظ چند کلمه همان یک کلمه را حفظ کنید. این روش به خصوص در درس ادبیات برای حفظ تاریخ ادبیات و آثار شعرا و نویسندگان و حفظ معانی مختلف یک کلمه در زبان انگلیسی مناسب است.
   برای مثال رمز آثار دکتر شفیعی کدکنی ( بوی جوی مولیان، از بودن و سرودن، مثل درخت در شب باران، شب خوانی، از زبان برگ، در کوچه باغ های نیشابور ) را می توان در کلمه “بامشاد” خلاصه کرد. و یا رمز آثار نظامی  “ملخها” است که به ترتیب مربوط به کتاب های ( مخزن الاسرار، لیلی و مجنون، خسرو و شیرین، هفت پیکر و اسکندرنامه ) می باشد؛ که از ترکیب حروف اول هر یک از این آثار ایجاد شده است.
2. رمز گذاری با جمله سازی: این روش در شرایطی استفاده می شود که نمی توان از سرواژه سازی استفاده کرد. پس با استفاده از چند حرف اول هر کلمه یک جمله با معنی یا بی معنی بسازید. برای حفظ کردن عناصر جدول تناوبی در شیمی می توان از این روش استفاده کرد.
3.  ایجاد تشابهات حرفی: فردوسی شاعر قرن چهارم و پنجم است و برای رمز گذاری این مطلب فردوسی را به صورت فُردوسی در ذهن خود ثبت کنید که این نام نماینده Foure است و چهار را به یاد فرد می آورد.
   نکته: بهترین حالت این است که خودتان رمزگذاری کنید.
4.  رمز گذاری داستانی: در این روش از یک داستان کوتاه برای حفظ نکات فراموش شدنی استفاده می شود. استفاده از این روش تا حد زیادی به خلاقیت شما بستگی دارد. برای مثال برای به حفظ کردن آثار سیمین دانشوری ( جزیره سرگردانی، آتش خاموش و سووشون) می توان داستان کوتاهی ساخت : دستان دانشمندی را با سیم (سیمین دانشوری) بستند و آن را به جزیره ای( جزیره  سرگردانی) تبعید کردند. او آتشی در جزیره روشن کرد که با بارش باران خاموش شد( آتش خاموش) و ترس از جانور باعث شد پسرش سیاوش (سووشون) را صدا زند.

خلاصه نویسی

خلاصه نویسی یکی از بهترین راه های جلوگیری از فراموشی است. هنگام خلاصه نویسی که معمولا بعد از مطالعه یک مبحث انجام میشود، چکیده و نکات مهم و کلیدی همراه با جزئیات پر اهمیت یک مرتبه دیگر مرور میشوند تا در ذهن بهتر ثبت شوند. همچنین داشتن یک خلاصه نویسی تمیز و مرتب علاوه بر اینکه حین مرور در زمان شما صرفه جویی میکند در زمان جمع بندی نهایی هم عصای دست شما خواهد بود.

طرح سوال

مطالعه پویا و فعال مطالعه ای است که؛ در موقع مطالعه و درک کلی مطلب از خود سوال بپرسید و در ادامه پروسه مطالعه به جواب آن سوالات برسید. سعی کنید در پایان مطالعه به جواب تمامی سوالاتی که همزمان با مطالعه مطرح شده برسید برای این کار می توانید؛ از کتاب های کمک آموزشی جزوه درسی و سایر منابع خود استفاده کنید. همچنین سوالاتی که پس از مطالعه هنوز مبهم هستند را با معلم خود در میان بگذارید.

 

 

خلاصه مطلب

ما در مقاله بالا سعی کردیم به سوال  چگونه درس بخوانیم که فراموش نکنیم پاسخ بدهیم.

سه راه کار اصلی برای تقویت حافظه دانش آموز و جلوگیری از فراموشی ارائه کردیم که شامل تقویت حافظه با روش های اصولی، مرور صحیح و به موقع و تکنیک های علمی  بود که هر کدام از این راه کار ها خودشان به چند بخش مهم تقسیم شدند؛ به عنوان مثال در بخش مرور صحیح و به موقع با منحنی فراموشی ابینگهاوس در برنامه ریزی و اهمیت آن آشنا شدیم که از نکات طلایی جلوگیری از فراموشی است. در انتهای مطلب هم به سراغ چند ترفند و نکته درگوشی برای تقویت حافظه رفتیم که در کنار راهکار های اصلی گفته شده، میتوانند بازدهی ذهن و حافظه شما را به بالاترین حد ممکن برسانند.

امیدواریم بعد از مطالعه این مقاله بتوانید کیفیت مطالعه خودتان را افزایش دهید و از مطالب گفته شده در راه رتبه برتر شدن در کنکور سراسری استفاده کنید.