رشته کاردرمانی، رشته‌ای کمتر شناخته شده اما رو به رشد در گروه تجربی است. در حالی که بیشتر داوطلبان گروه تجربی به دنبال چند رشته خاص هستند، در صورت داشتن علاقه و پشتکار می‌توانید در این رشته به موفقیتی چشمگیر برسید. در این مقاله رشته کاردرمانی را به طور کامل به شما معرفی میکنیم. رتبه قبولی، دروس و مدت زمان تحصیل در آن را بررسی میکنیم. با موقعیت‌های شغلی، وظایف و توانایی‌های لازم برای یک کاردرمانگر آشنا می‌شوید. در نهایت با شناخت کافی از نقاط قوت و ضعف این رشته می‌توانید انتخابی درست برای آینده خود داشته باشید. پس این مقاله کامل و کاربردی را تا انتها دنبال کنید.
معرفی رشته کاردرمانی
رشته کاردرمانی در گروه رشته‌های توانبخشی قرار می‌گیرد. سایر رشته‌های این گروه عبارت‌اند از: گفتار‌درمانی، فیزیوتراپی، شنوایی‌سنجی، بینایی‌سنجی و اعضای مصنوعی. یک متخصص کاردرمانی با استفاده از فعالیت‌های هدفمند، به افراد دارای محدودیت‌های جسمی و ذهنی کمک می‌کند تا از حداکثر توانایی‌های خود استفاده کنند.
ممکن است شخصی از زمان تولد دچار این محدودیت‌ها باشد و یا در اثر یک حادثه این اتفاق رخ داده باشد. بنابراین به عنوان یک کاردرمانگر با گروه‌های سنی مختلف و محدودیت‌های مختلف جسمانی و ذهنی رو‌به‌رو خواهید شد.
تفاوت رشته کاردرمانی با رشته فیزیوتراپی در این است که علاوه بر جنبه جسمانی، باعث بهبود وضعیت ذهنی و روانی افراد نیز می شود.
در جلسات فیزیوتراپی، تمرکز روی بیماری است. شما به عنوان یک فیزیوتراپیست به کمک حرکات و تجهیزات مناسب، به رفع یک بیماری یا آسیب کمک می‌کنید. اما در جلسات کاردرمانی تمام ابعاد زندگی فرد در نظر گرفته می‌شود. ممکن است شخصی که به شما مراجعه می کند اصلاً بیمار نباشد و فقط تحت فشار و استرس قرار گرفته باشد. در این شرایط شما به عنوان یک کاردرمانگر ماهر باید بر اساس سبک زندگی او، راهکاری برای بهبود مهارت‌های لازم برای زندگی ارایه کنید.
مدت زمان تحصیل و دوره‌های رشته کاردرمانی
رشته کاردرمانی در مقطع کارشناسی ارائه می‌شود؛ بنابراین مدت زمان آن چهار سال است. گرایش خاصی در مقطع کارشناسی ندارد و به دوره های خاصی تقسیم نمی‌شود.
رشته کاردرمانی همانند بقیه رشته های علوم پزشکی طرح دارد؛ ولی گذراندن آن اختیاری است.
دروس رشته کاردرمانی
در طول دوره چهار ساله رشته کاردرمانی باید 128 واحد درسی را بگذرانید که به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- دروس عمومی (20واحد)
- دروس پایه (28 واحد): آناتومی، فیزیولوژی، روانشناسی، کمک‌های اولیه، آمار و غیره.
- دروس تخصصی (56 واحد): مبانی کاردرمانی و توانبخشی، بیومکانیک، مدیریت و مشاوره در کاردرمانی، فعالیت‌های هدفمند و تجزیه و تحلیل آن‌ها و غیره.
- کارآموزی (24 واحد): در عرصه‌های جسمانی، روان و غیره.
به طور کلی مباحث آناتومی، حرکت‌شناسی و روانشناسی سهم زیادی در دروس رشته کاردرمانی دارند. معمولاً از ترم چهارم به بعد آموزش‌های عملی (کارآموزی در عرصه) شروع می‌شود تا آنچه را که آموخته‌اید بتوانید در کلینیک و بیمارستان اجرا کنید.
ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر رشته کاردرمانی
بعد از اتمام مقطع کارشناسی، امکان ادامه تحصیل را در مقطع کارشناسی ارشد (به مدت دو سال) و سپس دکتری (به مدت چهار سال) دارید. گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد کاردرمانی عبارت اند از:
- کاردرمانی جسمی
- کاردرمانی روانی
همچنین بعد از فارغ التحصیلی در مقطع کارشناسی رشته کاردرمانی می‌توانید برای مقطع کارشناسی ارشد در رشته‌های مدیریت توانبخشی، مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، فناوری اطلاعات و سلامت، اپیدمیولوژی، آمار زیستی، آموزش پزشکی، علوم تشریح، تاریخ علوم پزشکی، نانوتکنولوژی پزشکی و انفورماتیک پزشکی تحصیل کنید.
بازار کار و موقعیت شغلی رشته کار درمانی
رشته کار درمانی برای اولین بار در سال 1350 وارد ایران شد. با این حال تا سال‌های اخیر هنوز توجه زیادی به آن نمی‌شد. بنابراین تعداد متخصصین این رشته به نسبت جمعیت کشور هنوز کم است. این به معنای این است که شما مسیری رو به رشد پیش روی خود دارید؛ اما باز هم تاکید میکنیم مثل هر رشته و شغل دیگری نیاز به علاقه و پشتکار دارد.
هدف رشته کاردرمانی کمک به مردم در جهت داشتن زندگی سالم است. مراجعین به شما طیف سنی گسترده‌ای خواهند داشت. از نوزادان گرفته تا افراد سالمند، همه مردم ممکن است به صورت مقطعی یا همیشه به کمک یک کاردرمانگر احتیاج داشته باشند. با این توضیحات می‌توان نتیجه گرفت که موقیت‌های شغلی و محیط‌های کاری رشته کاردرمانی بسیار متنوع و گسترده است.
حوزه های کاری رشته کاردرمانی را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
- اختلالات جسمانی:
اختلالات مادرزادی مانند: مشکلات حرکتی کودکان
اختلالات عصبی در بزرگسالان مانند: MS و پارکینسون
اختلالات و ناتوانی های بعد از یک تصادف و آسیب - اختلالات ذهنی کودکان: بیش فعالی، اختلالات یادگیری، اختلالات توجه، مشکلات حافظه و غیره.
- اختلالات روانی: اختلالات خلقی و رفتاری، اسکیزوفرنی، فوبیا، سوءمصرف مواد مخدر و غیره.
بعد از فارغ التحصیلی در رشته کاردرمانی می‌توانید در مراکز کاردرمانی، بیمارستان‌های توانبخشی و روانی، بهزیستی، مراکز نگهداری معلولین ذهنی، سرای سالمندان، مدارس کودکان استثنایی، مراکز ترک اعتیاد، زندان‌ها و … مشغول به کار شوید. همچنین با دریافت شماره نظام پزشکی و کسب شرایط لازم، می‌توانید برای تاسیس مطب خصوصی نیز اقدام کنید.
شرایط لازم برای تاسیس مطب و فعالیت مستقل به این صورت است:
در صورت داشتن مدرک کارشناسی، برای تاسیس مطب در شهر بزرگ باید حداقل 5 سال سابقه کار داشته باشید. برای شهر کوچک، سابقه کاری شما باید حداقل 3 سال باشد. اما در صورت داشتن مدرک کارشناسی ارشد کاردرمانی، سابقه لازم برای تاسیس مطب در شهر بزرگ 2/5 سال خواهد بود.
درآمد رشته کاردرمانی
در هر رشته و شغلی میزان درآمد رابطه مستقیم دارد با میزان تلاش شما و علاقه‌ای که به آن رشته دارید. اگر علاقه‌ای به پیشرفت در این رشته ندارید و صرفا به فکر آن هستید که شغل و درآمدی داشته باشید، باید بگوییم که در این صورت درآمد رشته کاردرمانی معمولی است.
هزینه جلسات کاردرمانی با توجه به امکانات مرکز توانبخشی متفاوت است. طبق اعلام انجمن کاردرمانی ایران در ابتدای سال 1400، هزینه هر جلسه کاردرمانی که حدود 30 دقیقه است؛ از 50 تا 80 هزار تومان متغیر می‌‌باشد. هزینه ویزیت توسط کاردرمانگر طبق تعرفه‌های اعلام شده در سال 1401، حدود 50 هزار تومان است. بنابراین می‌توان انتظار داشت که درآمد رشته کاردرمانی با فعالیت در یک مرکز تا حدود 10 میلیون تومان در ماه باشد.
اگر پشتکار داشته باشید و به دنبال تاسیس مطب خود بروید یا اینکه در چند مرکز توانبخشی کار کنید، در این صورت درآمد این رشته خوب خواهد بود. امروزه با توجه به سبک زندگی مردم و افزایش جمعیت سالمند کشور، نیاز به رشته‌های توانبخشی رو به افزایش است. طبق تحقیقات و پیش بینی‌های علمی، تا سال 2029 روند رشد درآمد رشته کاردرمانی از بقیه رشته‌های علوم پزشکی بیشتر خواهد بود.
توانایی‌های لازم در رشته کاردرمانی
می‌توان گفت مهم‌ترین فاکتوری که برای ورود به رشته کاردرمانی نیاز هست، حس علاقه به هم نوع است. اگر آن را داشته باشید سایر فاکتورهای مورد نیاز را هم به دنبال خود می‌آورد؛ از جمله: صبر و حوصله، روحیه مثبت، تشویق و ایجاد انگیزه و غیره.
فرایند توانبخشی کند و زمان‌بر است. شما به عنوان یک کاردرمانگر باید با عشق و علاقه کار خود را انجام دهید و به آن فقط به عنوان یک شغل نگاه نکنید. بنابراین همیشه باید صبر و حوصله بالایی داشته باشید و با ایجاد انگیزه در مراجعین خود، آن‌ها را به همکاری بیشتر تشویق کنید.
مراجعین شما، به خصوص کودکان، ممکن است به خاطر ناتوانی و مشکلاتی که دارند، تمایلی به شرکت در جلسات توانبخشی نداشته باشند و بدخلقی کنند. شما باید در مقابل این رفتارها آرامش خود را حفظ کنید و با خلاقیت خود، آن‌ها را به شرکت در ادامه جلسات ترغیب کنید.
یکی دیگر از توانایی‌هایی که باید داشته باشید تا در رشته کاردرمانی موفق شوید، فن بیان مناسب است. شما باید بتوانید برای مراجعه کننده یا خانواده‌اش، شرایط او و مراحل جلساتش را توضیح دهید. اینجوری آن‌ها شرایط را بهتر درک می‌کنند و همکاری بیشتری در جلسات و در خانه انجام میدهند.
سعی کنید شیوه‌های مختلف ارتباط گرفتن و آموزش دادن را یاد بگیرید. ممکن است مراجعین شما کودکان و بزرگسالانی باشند که اختلالات ذهنی دارند. ارتباط گرفتن و آموزش به آن‌ها سخت‌تر است و به مهارت‌های خاصی نیاز دارد.
از آن‌جایی که مشکلات بعضی مراجعین جسمانی است و شما باید با آن‌ها تمرینات فیزیکی خاصی انجام دهید؛ بنابراین باید آمادگی جسمانی خوبی داشته باشید. این کار در بازه زمانی طولانی ممکن است سنگین و فرسایشی باشد؛ پس همیشه با ورزش، سلامت جسمانی خود را بالا نگه دارید.
در نهایت باز هم تاکید میکنیم که اگر فقط به دنبال درآمد و شغل و موقعیت اجتماعی هستید، سراغ رشته کاردرمانی نیایید! در این رشته حس نوع دوستی و کمک به دیگران حرف اول را می‌زند. اگر با این دید وارد شوید، پول و احترام هم به دنبال آن خواهد آمد.
برای اطلاع دقیق از درآمد رشته کاردرمانی و سایر رشته‌ها می‌توانید به سایت www.payscale.com مراجعه کنید.
نقاط قوت و ضعف رشته کاردرمانی
در بررسی نقاط قوت و ضعف یک رشته به صورت مطلق نمی‌توان نظر داد. ممکن است شخصی که بدون علاقه وارد رشته کاردرمانی شده است، از کار سنگین و یا درآمد پایین این رشته شکایت کند؛ اما برای کسی که علاقه دارد این‌گونه نباشد. به طور کلی می‌توان مواردی را برای آن‌ها در نظر گرفت.
نقاط قوت
خدمت رسانی و ارزش اخلاقی بالای این کار
امکان ادامه تحصیل در زمینه‌های مختلف تا مقاطع بالا
امکان تاسیس مرکز توانبخشی و کار مستقل
موقیت‌های شغلی و محیط‌های کاری مختلف
روند رو به رشد این رشته و نیاز جامعه به آن
نقاط ضعف
کار سخت و فرسایشی، هم ذهنی و هم جسمانی
نیاز به تحمل و انتقادپذیری بسیار بالا در مواجهه با مراجعین
درآمد متوسط نسبت به حجم کاری
رتبه لازم برای قبولی در رشته کار درمانی
تا چند سال پیش کمتر به رشته کاردرمانی توجه می‌شد و دانشگاه‌های کمی این رشته را ارایه می‌دادند. در حال حاضر این وضعیت تغییر کرده و دانشگاه‌های زیر در رشته کاردرمانی دانشجو می‌پذیرند:
دانشگاه علوم پزشکی تهران
دانشگاه علوم پزشکی ایران
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
دانشگاه علوم پزشکی شیراز
دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز
دانشگاه علوم پزشکی تبریز
دانشگاه علوم پزشکی زنجان
دانشگاه علوم پزشکی مازندران
انشگاه علوم پزشکی سمنان
دانشگاه علوم پزشکی همدان
دانشگاه علوم پزشکی اراک
در مورد تراز و رتبه قبولی یک رشته، باید فاکتورهای مختلفی را در نظر گرفت از جمله : منطقه، سهمیه، ظرفیت دانشگاه ها و غیره. به طور کلی حدود آخرین رتبه‌های قبولی با احتساب پردیس‌های خودگردان به این صورت است:
منطقه ۱: 8000
منطقه ۲: 15000
منطقه ۳: 9000
نتیجه گیری
شاید رشته کاردرمانی هنوز بین داوطلبان کنکور آن‌طور که باید شناخنه شده نیست. اما به دلیل نیاز روز افزون جامعه به خدمات توانبخشی، این رشته روند رو به رشدی پیش رو دارد.
هدف رشته کاردرمانی کمک به افراد دارای محدودیت جسمی و ذهنی است تا بتوانند عملکرد و زندگی روزمره خود را بهبود ببخشند. پس برای ورود به این رشته علاوه بر درس خواندن و کسب رتبه لازم، باید از علاقه و صبر زیادی هم برخوردار باشید.
بعد از مطالعه این مقاله و بررسی نقاط قوت و ضعف رشته کادرمانی، اگر هنوز در مورد انتخاب این رشته سوالی داری می‌توانی از خدمات مشاوره تلفنی انتخاب رشته کنکور دورخیز استفاده کنی. کافی است با ما تماس بگیری.
سعید قهرمانی
